Idealisme is geen droom, het is de ruggengraat van verandering
Heb jij ook dat gevoel, dat diepe verlangen om de wereld te redden? Lang dacht ik dat ik daarin alleen stond. De dromer. De idealist. “Er móét toch een andere manier zijn?” vroeg ik me af. “Een manier waarin we bouwen vanuit vertrouwen, vanuit het goede in de mens?” Soms zie je die positiviteit stralen in iemands ogen. Soms ligt ze verscholen, diep weggestopt onder lagen van teleurstelling en wantrouwen. Maar ze is er. In jou. In mij. In ons allemaal.
Ik werd, samen met anderen, uitgenodigd om over dit onderwerp te brainstormen. Over de positieve benadering. We kwamen samen in de Pyreneeën, in de Muga Valley, een plek waar leven in harmonie met natuur en mens weer werkelijkheid is. Die dagen waren bijzonder. We luisterden, wandelden, schreven. We schreven een gedicht, ieder voor zich, geworteld in de natuur die ons omringde. En zo ontdekten we indirect onze persoonlijke rol in het geheel. Mijn potlood krabbelde:
Als druppels verbinden
Losgelaten uit de grond, bij elkaar gekomen
Zie ik ons in heldere kleuren beginnend stromen
Voel ik de verkoeling die we geven
Ruik ik die frisheid van voedend leven
Geniet ik van alle vormen die wij creëren
Hoe we zelfs ’t steen slijpen en glanzend laten verweren
Een enkeling springt omhoog, heerlijk, uit de ban
Valt terug, omdat een kracht ’t verlangt
Om samen een stroom te vormen, een beek, een rivier
Als bron voor humanity in harmonie met plant en dier
Dankbaar vanuit de warmste grond van m’n hart
Dat wij die druppels zijn, die bron die hier, samen met jou, start
Er zijn veel meer mensen zoals jij en ik. Mensen die voelen dat het anders kan, en anders móét. Die hun kracht, talent en liefde willen inzetten voor iets groters. Samen kunnen we bouwen. Op elkaar. Met elkaar. De sleutel ligt diep in ons: het vertrouwen in het goede van vrijwel ieder mens. Vanuit het hart ontstaat de wereld die klopt. Laten we elkaar daarin herkennen, versterken, inspireren. Dan wordt hoop tastbaar, dan krijgt leven richting
En dan…
staan we elke ochtend op met onze ikigai
onze reden om te leven,
onze reden om te geven.
Bijzonder inspirerend (Muga Valley video)
Verleg de zeggenschap naar het hart
Er is iets fundamenteel scheefgegroeid.
De systemen en structuren in onze samenleving, ooit bedoeld om het samenleven te ondersteunen, zijn steeds vaker een doel op zich geworden. En dat is niet zo gek. Die systemen zijn ontstaan in een tijd waarin we vooral in kleine dorpen en wijken woonden, elkaar kenden en sterk afhankelijk waren van de natuur direct om ons heen. Dat gaf destijds de gezonde dynamiek, betrokkenheid en balans. Maar inmiddels werken die systemen ons tegen. Macht, geld en status sturen onze keuzes. Ze bepalen wat we belangrijk vinden, wat we waarderen, wat we belonen. Maar het knelt. En diep vanbinnen voelen we dat.
We leven in een wereld die schreeuwt om rechtvaardigheid, om transparantie, om ruimte voor waarheid, wetenschap, verbondenheid en respect — voor elkaar en voor de aarde. Het is tijd om opnieuw te kiezen. Niet door te breken met het oude, maar door er iets wezenlijks aan toe te voegen: het hart.
Want wie we zijn, hoe we denken en handelen, wordt sterk gevormd door de structuren waarin we opgroeien: onderwijs, werk, media, politiek, belastingen, beloningen, technologie, algoritmen. Al deze systemen zenden boodschappen uit over wat ‘goed’ of ‘succesvol’ is. Maar wat als die boodschappen te eenzijdig zijn geworden? Wat als respect voor natuur en medemens net zo vanzelfsprekend zou worden als carrière of inkomen?
Vrijheid is een groot goed. Maar vrijheid zonder verbondenheid kan anderen beschadigen. Wat als we vrijheid en respect niet als tegenpolen zien, maar als gelijke waarden in een nieuw soort balans? Respect voor een ander geeft namelijk ruimte aan de vrijheid van die ander. En vice versa.
Stel je voor dat we systemen ontwikkelen die je niet alleen belonen in winst, maar ook voor je bijdrage aan de samenleving, aan herstel van ecosystemen, aan onderling vertrouwen. Waar jouw ‘waarde’ breder wordt gemeten: in geld, in sociale impact, in groene bijdrage. En waar dát zichtbaar, tastbaar en motiverend wordt.
Dat vraagt moed. En tijd. Waarschijnlijk zelfs twee of drie generaties. Maar het kan. Als we beginnen met het verbreden van ons financiële stelsel. Als we opbrengsten niet alleen in euro’s meten, maar ook in levenskwaliteit, biodiversiteit en menselijk welzijn.
Nederland is een vruchtbare bodem voor deze vernieuwing. We zijn westers én vooruitstrevend, gewend aan individualiteit, maar ook sterk verbonden via netwerken, kennisdeling en internationale samenwerking. We beschikken over de creativiteit, het innovatief vermogen en — ondanks alles — een open geest en open communicatie.
Met OGORE verkennen we perspectieven voor verbetering. Niet om te overtuigen, maar om uit te nodigen. Samen. Vooruit. Richting een samenleving waarin het hart weer sterk meetelt:
- Landbouwgrond omvormen tot voedselbossen
- Vernieuwing van ons kiesstelsel
- Aandelenkapitaal voor medewerkers
- Van True cost accounting naar True value motivation
Niet om de wereld te redden in ons eentje.
Maar om ruimte te maken voor wat menselijk is.
En daarmee hoop en vertrouwen terug te brengen.
Starterswoningen & Voedselbossen
Stel je voor: een woning die je niet alleen een dak boven je hoofd biedt, maar ook een diepe verbinding met de natuur. Een starterswoning met een positieve footprint, midden in het groen, omgeven door de rust en schoonheid van een dynamisch voedselbos. Dit is geen droom, maar een haalbare realiteit. Wij kunnen weilanden en akkerland omvormen tot bloeiende voedselbossen aangevuld met permacultuur groenteteelt en ruimte voor kleinvee. Hier wonen en recreëren gaan hand in hand. De opbrengst van het land verdubbelt en boeren krijgen een gezond, stabiel verdienmodel zonder afhankelijk te zijn van subsidies.
Een landschap van hoog en laag, met kronkelende paadjes van houtsnippers die door de bossen meanderen. Over vijvers, langs fruitbomen en rozenstruiken, waar vlinders en bijen in het zonlicht fladderen. De geur van lavendel en vlierbloesem mengt zich met het geluid van vogels en krekels, gedragen door de zachte bries. Dit is de plek waar je adem kunt halen, waar je verbinding kunt maken met de natuur en jezelf.
De voedselopbrengst in dit model is twee tot drie keer hoger dan bij traditionele land- en akkerbouw. Met expertise uit de landbouw, woningbouw en retailsector is dit idee uitgedacht en doorgerekend. Het vermindert de CO2- en stikstoffootprint, terwijl het tegelijkertijd vergroening en energieverbruik van de woningen in rekening brengt.
Het model: samenwerking en gemeenschappelijkheid
De boer werkt samen met de bewoners en vrijwilligers op het land om het voedselbos te planten en te onderhouden. Mensen uit de omgeving kunnen zich abonneren op dit nieuwe stukje natuur en delen in de opbrengst. Deze samenwerking vergroot de sociale betrokkenheid en biedt tegelijkertijd kennis over de natuur. Na vijf jaar komt de groei van de bomen en planten in balans, waardoor het onderhoud drastisch vermindert. Het oogsten blijft arbeidsintensief, maar door de inzet van bewoners, vrijwilligers en abonneehouders kan de boer zich concentreren op het ontwikkelen van het systeem. Het verdienmodel voor de boer wordt aanzienlijk verhoogd, wat dit concept zeer aantrekkelijk maakt voor de landbouwsector.
Een groen verdienmodel en een duurzame toekomst
De boer zorgt voor de basisstructuur van het voedselbos: de hoog- en laagtes, waterpartijen, ondergronds leidingwerk, helofytenfilters voor de afwatering, en de initiële beplanting. De kostenraming voor deze investering is 66.000 euro per hectare (afschrijving in tien jaar: 6.600 euro per jaar). Op elke hectare land (10.000 vierkante meter) is ruimte voor tien tiny houses. Bewoners van de tiny houses betalen 200 euro per maand voor de pacht en de aansluiting op water en elektra. Dit levert de boer jaarlijks 24.000 euro op. Bewoners en vrijwilligers helpen mee met de grondverbetering en beplanting. Na ongeveer vier jaar is de voedselopbrengst voldoende om per hectare 100 huishoudens te voorzien van abonnementen. Bij een abonneegeld van 100 euro levert dit jaarlijks 10.000 euro op. De totale opbrengst per hectare komt zo uit op 27.400 euro per jaar, vergeleken met de huidige opbrengst van 6.000 euro per hectare voor de meeste boeren.
Tiny houses: wonen met respect voor de natuur
In het ontwerp van het voedselbos worden locaties aangewezen voor de tiny houses. Elk tiny house heeft een oppervlakte van 30 tot 50 vierkante meter en kan worden uitgebreid met een bescheiden terras. In plaats van rioolwater wordt gebruikgemaakt van een composttoilet en een helofytenfiltersysteem voor het afvoeren van afvalwater. De aanschafwaarde van een tiny house ligt tussen de 55.000 en 90.000 euro, en voor starters die dit kapitaal niet hebben, bemiddelt de stichting Food Forestry met lease-maatschappijen. Een tiny house kan voor ongeveer 600 euro per maand worden geleased, plus 200 euro voor de pacht en 75 euro voor water en licht, zodat een starter voor slechts 875 euro per maand volledig zelfstandig kan wonen.
Een gemeenschappelijk groen project voor iedereen
Voor omliggende woonwijken biedt de Food Forestry-locatie de mogelijkheid om voor 100 euro per jaar een abonnement af te sluiten. Dit geeft toegang tot het voedselbos en het recht om zelf te plukken uit de oogst. Het is een manier voor de lokale gemeenschap om in contact te komen met de natuur en te genieten van verse, lokale producten.
Verandering begint bij ons
Dit innovatieve idee heeft de kracht om de landbouwsector te transformeren, maar voor realisatie is een breed draagvlak nodig. Dat is waar de kracht van community om de hoek komt kijken. Door steun en waardering te tonen, kunnen we de politiek en landbouwsector beïnvloeden en dit idee op de bestuurlijke agenda krijgen. Het biedt oplossingen voor grote vraagstukken zoals stikstof- en CO2-reductie, voedselproductie, verdienmodellen voor boeren, betaalbare woningen en het verminderen van eenzaamheid.
We staan op de drempel van verandering. Het is niet gemakkelijk om dit idee te realiseren binnen de bestaande systemen, maar met een groot draagvlak kunnen we de gevestigde structuren uitdagen en veranderen. We hebben de kracht om van deze visie een realiteit te maken, voor de aarde, voor de boeren, en voor onszelf.
We gaan naar een tweede voorbeeld ’to save humanity’.
Vernieuwing van ons kiesstelsel
Natuurlijk maken we ons vrijwel allemaal zorgen over de politiek, de aansturing van ons land. En terecht! Opnieuw een val van het kabinet en opnieuw een periode van stuurloos ronddobberen in een internationaal woelige politieke vijver, die meer lijkt op een oceaan, waar de wind steeds harder waait.
We kunnen op z’n minst werken aan een oplossingsrichting. Stel je eens voor: we beginnen niet met het kiezen van politici en politieke partijen, maar we kiezen eerst een goed regeringsbeleid voor de komende jaren. Een beleid dat betrouwbaar is samengesteld door ervaren politici, bestuurders en wetenschappers. Of liever gezegd, we kiezen uit vijf, zes of zeven verschillende politieke richtingen, die beleidskoers die ons als Nederlanders het meeste aanspreekt. Neo-liberaal, groen-links, socialistisch, groen-rechts, zeg het maar. Sterk onderbouwde beleidsplannen, doorgerekend door de Rekenkamer en omlijst met betrouwbare gegevens over verbeteringen op het gebied van natuur & milieu en sociale harmonie.
Een betrouwbare kieswijzer krijgt dan ook echt toegevoegde waarde. Nadat we democratisch het nieuwe regeringsbeleid hebben gekozen, hebben we als Nederlanders een beeld waar we naartoe willen ontwikkelen. Nu komt de vraag: wie gaan die kar trekken? Wie worden onze ministers en staatssecretarissen en wie gaan we vragen om plaats te nemen in de Tweede Kamer om de regering te controleren, te toetsen en tegengeluid te laten horen?
In een tweede stemronde kiezen we politici en politieke partijen. Wat er dan gaat gebeuren in de media laat zich raden. Sterke persoonlijkheden, potentiële ministers en staatssecretarissen, die de nieuwe politieke koers willen gaan varen, zullen ons willen vertellen hoe geschikt zij zijn voor de job. Ze zullen ons ook willen vertellen dat ze teamplayers zijn, ze willen elkaar aanvullen en als team-member laten zien hoe ze elkaar versterken. Het is een soort van solliciteren, kandideren. De potentiële kandidaten voor de tweede kamer zullen zich sterk maken voor onderwerpen die onderbelicht zijn in het beleid. Ze zullen ook kritisch zijn richting de andere personen en partijen die willen gaan regeren. Dat maakt hun als kandidaat interessant voor de Tweede Kamer. Vanuit de Tweede Kamer nemen deze personen ook deel in de Kamercommissies achter de schermen, waar onder andere het nieuwe regeringsbeleid voor een volgende verkiezingsrond wordt gevormd. Daarmee is de cirkel rond. De regering bestaat uit mensen die werkelijk de kar willen trekken en samenwerken, de Tweede Kamer is kritisch op de wijze waarop het regeringsbeleid wordt uitgevoerd en kan werken aan nieuw beleid, nieuwe visie en toekomstige ontwikkeling.
Populisme smoort zichzelf. Motivatie en samenwerking verbetert, daadkracht verhoogt. Een val van het kabinet zal nagenoeg niet meer voorkomen, de formatie-periode duurt hooguit een dag of tien, de bevolking raakt zeer sterk betrokken bij de inhoud en daarop zullen de media gaan inspelen, verantwoording nemen.
Empowerment: Stap uit die schaduw van jezelf
Veranderingen zoals geschetst in de voorbeelden zijn te grootschalig om zomaar doorgevoerd te krijgen. En het zijn voorbeelden die stuk voor stuk betere uitwerking verdienen, daar hebben we elkaar voor nodig. Het is ’t waard om zo te durven denken, om de wereld gezond te willen houden en in harmonie samen te leven, in vrede, vrijheid en met respect voor ieder medemens.
De schaalgrootte van (mega) veranderingen vraagt om draagvlak. Bijna revolutionair, maar dan ‘beter/anders/vernieuwend’.
Even een uitstap naar de visie van sociologe Martha Beck (PhD): “Eeuwenlang hebben machtige en rijke samenlevingen de algemene vorm van een piramide aangenomen. Bovenaan heb je een paar machtige rijke mensen. Onderaan werkt de meerderheid van de mensen. Zij worstelen, creëren waarde en geven het grootste deel van wat ze hebben verdiend door aan de bevoorrechten. Ik heb me vaak afgevraagd wat er zou gebeuren als een kritische massa van mensen een ‘awakening’ zou hebben ervaren. Wat voor soort samenleving zouden we creëren als we in een positie van vrede en verbinding zouden komen, in plaats van competitie, hebzucht en controle? Nadat ik dit onderwerp tientallen jaren had bestudeerd en heb rondgezworven over de sociologische aspecten in de wereld, concludeerde ik dat een ontwaakte samenleving minder op een piramide zou lijken en meer op een zwembad. Een zwembad is vloeibaar en vlak. Het water beweegt, past zich voortdurend aan en elke rimpel doet ertoe en ebt weg. Als de samenleving als een zwembad was, zou onze macht niet voortkomen uit rijkdom of het vermogen om anderen te overmeesteren. Het zou voortkomen uit onze aanwezigheid, onze vriendelijkheid, de manier waarop we met elkaar in verbinding staan. Nadat ik met dit beeld kwam, heb ik jaren besteed aan hoe je een piramide in een zwembad verandert. Revoluties hebben niet gewerkt, ze vormen alleen nieuwe piramides. Dus wat als we in plaats daarvan een ontbinding zouden creëren. Stel je een piramide voor, gemaakt van suikerklontjes, die in het water staan. Het water valt het niet aan, het omringt het. De suiker verdwijnt niet, het vermengt zich met het water, waardoor het zoeter wordt en het waterpeil stijgt. Ik geloof dat dit proces al gaande is, maar op een manier die van de onderkant van de piramide komt, van de mensen die het minst te verliezen hebben ‘by waking up’. Als deze mensen ontwaken en een vorm van verlichting ervaren, worden ze onderdeel van de inclusieve kracht die anderen helpt om ook uit hun lijden of interne strijd te ontwaken. Ik geloof dat dit ontwaken plaatsvindt als we afstand nemen van de acties die we uit angst ondernemen en in plaats daarvan kiezen voor compassie, verbinding en creativiteit.”
In aanvulling daarop is de verwachting dat we er niet aan ontkomen dat er wel degelijk een piramide vorm blijft ontstaan, maar die kan veel vlakker. Er is sturing nodig, visie, strategische en operationele kennis, teamvorming et cetera, vandaar de piramide-vorm. Maar bezit en verdienmodellen kunnen worden gedeeld, evenals verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Ieder mens doet z’n best als de verantwoordelijkheid bij ‘m past en met respect wordt gegund. Het geeft persoonlijke voldoening, ’t gevoel waardevol te zijn en gewaardeerd te worden.
Overigens, organisaties ontwikkelen zich tot nog toe telkens in de vorm van een piramides met ergens staffuncties zoals Human Resource Management, Beleidszaken, Financiën, Kwaliteitsbewaking, Onderzoek/Innovatie en nog veel meer. Die vallen nu onder een lijnverantwoordelijke, meestal hoog in de organisatie. Het zou veel mooier zijn als deze staffuncties, zowel op kleine als op grote schaal, onafhankelijk, open en transparant werken. Dan worden kennis, bevindingen, nieuwe ontwikkelingen, bereikbaar en inzichtelijk voor iedereen, zowel binnen als buiten organisaties. Daarmee krijgen we vertrouwen in de keuzes die leidinggevenden maken of we kunnen in overleg gaan om die keuzes ‘beter’ of vanuit andere belangen te maken, zoals het maatschappelijk welzijn. Dit is veel meer in lijn met interessante ontwikkelingen en toepassingen die in deze tijd al langer gaande zijn als het werken met open source software, open source intelligence of open source knowledge.